Nous somes un cabinet d’avocats indépendant qui rassemble expertise et expérience dans tous les domaines juridiques. En tant que cabinet d’avocats AEB, nous fournissons des services pour les besoins juridiques de tous, des particuliers aux moyennes et grandes entreprises, des institutions étatiques aux holdings internationales et mondiales.

Contactez-nous

Esentepe Mh. Etci Sk. N° : 12 Etage : 4-5 Sisli, ISTANBUL

Du lundi au vendredi (09h00 - 18h00)

Suivez-nous

Pour des informations détaillées sur tous les domaines dans lesquels nous travaillons :

Anonim Şirketlerde Pay Sahibinin Bilgi Alma ve İnceleme Hakkının Kapsamı ve Sınırları

Publications

1. GENEL OLARAK BİLGİ ALMA VE İNCELEME HAKKI

Paysahiplerinin en önemli haklarından biri, genel kurulda oy hakkını kullanmaktır. Oy hakkının kullanılmasının bilinçli ve etkili olabilmesi, pay sahiplerinin şirketin faaliyeti, ekonomik ve mali durumu, hatta büyük pay sahiplerinin şirketten elde ettikleri menfaatler hakkında tam bir bilgi sahibi olmasına bağlıdır.¹ İşte tam bu noktada devreye bilgi alma ve inceleme hakkı devreye girer.  

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun “Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı” kenar başlıklı 437. maddesinde bilgi alma ve inceleme hakkı birlikte düzenlemiştir.  

TTK’nın 437/1 maddesi uyarınca, finansal tablolar, konsolide finansal tablolar, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu, denetleme raporları ve yönetim kurulunun kâr dağıtım önerisi, genel kurulun toplantısından en az onbeş gün önce, şirketin merkez ve şubelerinde, pay sahiplerinin incelemesine hazır bulundurulur. Bunlardan finansal tablolar ve konsolide tablolar bir yıl süre ile merkezde ve şubelerde pay sahiplerinin bilgi edinmelerine açık tutulur. Her pay sahibi, gideri şirkete ait olmak üzere gelir tablosuyla bilançonun bir suretini isteyebilir. Yine TTK’nın 437/2 maddesinde, pay sahiplerinin genel kurulda, yönetim kurulundan, şirketin işleri; denetçilerden denetimin yapılma şekli ve sonuçları hakkında bilgi isteyebileceği öngörülmüştür.  

Aynı maddenin dördüncü fıkrasında ise inceleme hakkı düzenlenmiştir. Anılan hükme göre; “Şirketin ticari defterleriyle yazışmalarının, pay sahibinin sorusunu ilgilendiren kısımlarının incelenebilmesi için, genel kurulun açık izni veya yönetim kurulunun bu hususta kararı gerekir. İzin alındığı takdirde inceleme bir uzman aracılığıyla da yapılabilir”.  İnceleme hakkı, pay sahibinin açık talebi üzerine, kendisini veya vekili tarafından bizzat yapılacak inceleme sonucu bilgi sahibi olmasını sağlamaya yönelik, paya bağlı ve kanundan doğan bilgi alma hakkını tamamlayan ve destekleyen nitelikte bir haktır. ² 

Bu yönüyle anonim şirketlerde bilgi alma ve inceleme hakkının hesap verilebilir ve şeffaf bir işleyişin kurulması amacına hizmet ettiğini söylemek pek tabi mümkündür.  

2. BİLGİ ALMA VE İNCELEME HAKKININ KAPSAMI

Bilgi alma hakkının konusuna, yönetim ve denetim faaliyetleri içinde olan tüm hususlar girer. Pay sahiplerinin şirketin faaliyetleri ve içinde bulunduğu finansal ve ekonomik durumdan haberdar olma ihtiyaçları ve yönetimin karar ve işlemleri ile şirket hesaplarının denetlenmesine ilişkin tüm hususlar ve faaliyet raporunun kapsamına giren mevcut ve geleceğe ilişkin personel politikası, yapısal değişiklikler ve organizasyon değişikliklerine ilişkin işletme stratejisi, araştırma ve geliştirme konuları bilgi alma hakkının kapsamında kabul edilir.³ Ayrıca, şirketin iç yönetmeliği ile en azından yönetim kurulu üyelerine ödenmesi öngörülen ikramiye ve kazançların toplam miktarı hakkında bilgi talebinde bulunulabilir. ⁴ 

Türk Ticaret Kanunu’nun 437/3. maddesinde; bilgi alma hakkının konusuna TTK’nın 200. maddesi kapsamında şirketin bağlı ortaklığı ile olan hukuki ve ticari ilişkilerinin de dahil olduğu hüküm altına alınmıştır. TTK’nın “Bağlı şirketler hakkında bilgi alma” başlıklı 200. maddesi uyarınca “Hâkim şirketin her pay sahibi genel kurulda, bağlı şirketlerin finansal ve malvarlığıyla ilgili durumları ile hesap sonuçları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin birbirleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri, yöneticileri ve bunların yakınlarıyla ilişkileri, yaptıkları işlemler ve bunların sonuçları hakkında, özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap verme ilkelerine uygun, doyurucu bilgi verilmesini isteyebilir.”  

Pay sahiplerine TTK’nın 437/4 maddesi ile tanınan haklardan biri de şirketin defterlerini ve yazışmalarını inceleme hakkıdır. Anılan hüküm uyarınca “Şirketin ticari defterleriyle yazışmalarının, pay sahibinin sorusunu ilgilendiren kısımlarının incelenebilmesi için, genel kurulun açık izni veya yönetim kurulunun bu hususta kararı gerekir. İzin alındığı takdirde inceleme bir uzman aracılığıyla da yapılabilir” 

Madde metninde de açıkça düzenlendiği üzere inceleme hakkının konusunu şirketin ticari deftercileri ve yazışmaları oluşturmaktadır.

3. BİLGİ ALMA VE İNCELEME HAKKININ SINIRLAR

Bilgi alma ve inceleme hakkının sınırları TTK’nın 437/3 maddesi hükümde açık bir şekilde düzenlenmiştir. Buna göre bilgi verilmesi, sadece, 

  1. İstenilen bilgi verildiği takdirde şirket sırlarının açıklanacağı veya
  2. Korunması gereken diğer şirket menfaatlerinin tehlikeye girebileceği gerekçesi ile reddedilebilir.

Bu noktada yönetim kurulunun hiç gerekçe göstermeden, talep edilen bilgilerin şirket sırrına girdiğini ileri sürüp, bilgi vermeyi reddetmesi yeterli değildir. Bu yoldan iddianın kabul edilebilmesi için;

  1. Şirketin menfaatlerinin tehlikeye düştüğü somut bir şekilde ortaya konulmalı,
  2. İleri sürülen tehlikenin gerçekleşmesi muhtemel olmalıdır. ⁵

Hakkın sınırlandırılmasındaki amaç şirket menfaatleri korunmaktır. Ancak bilgi alma ve inceleme hakkının hizmet ettiği amaç ile sınırlandırma amacının dengede tutulması gerekir. Başka bir ifade ile; pay sahibinin bilgi alma ve inceleme hakkını kullanması neticesinde elde edeceği menfaat ile şirketin bu hakkın sınırlandırılmasından elde edeceği menfaat arasındaki denge TTK’nın 437/3 maddesinin dar yorumlanmasını gerektirir. Zira sınırlandırmanın geniş yorumlanması bilgi alma ve inceleme hakkının işlevsiz kalmasını sebebiyet verebilir. 

Madde metninde yer alan sınırlamalar dışında hakkın özüne dokunmadığı sürece aşağıda belirtilen hususların varlığı halinde de bilgi alma ve inceleme hakkın sınırlandırılabileceğini kabul etmek gerekir.  a. Hakkın Kötüye Kullanılma Yasağı

Bilgi alma hakkının kullanılmasının diğer bir sınırı da MK m. 2 de ifadesini bulan dürüstlük kuralına aykırı talepte bulunulmasıdır. Hakkın kötüye kullanılması yasağı burada da geçerli bir sınır oluşturmaktadır. Buna göre, pay sahibinin, talep ettiği bilgiyi almasında korunmaya değer güncel bir menfaatinin bulunmadığı ve talebin hakkın kötüye kullanılması teşkil ettiği durumlarda bilgi vermekten kaçınılması haklı kabul edilmelidir.⁶ Hakkın kötüye kullanılmasına mükerrer bilgi talebi, şirket işlerini sürekli olumsuz surette engellemek isteğinin varlığı… vb. haller örnek gösterilebilir. ⁷

  1. Kişisel Verilerin Paylaşılması Noktasında Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Bulunmaması

Pay sahibinin bilgi alma veya inceleme hakkının konusunu kişisel veriler oluşturuyor ve bu verilerin inceleme talep eden pay sahibine aktarılması için 6698 sayılı Kanun’un 8. Maddesi çerçevesinde gerekli şartlar oluşmamışsa yönetim kurulu bu istemi reddedebilir. 

  1. Cezalandırılabilir Ve Açıklanmasının Hukuka Aykırılık Oluşturduğu Bir Bilginin Varlığı

TCK’nın 239 maddesi uyarınca;  Sıfat veya görevi, meslek veya sanatı gereği vakıf olduğu ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgeleri yetkisiz kişilere veren veya ifşa eden kişi, şikayet üzerine, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu bilgi veya belgelerin, hukuka aykırı yolla elde eden kişiler tarafından yetkisiz kişilere verilmesi veya ifşa edilmesi halinde de bu fıkraya göre cezaya hükmolunur.

KAYNAKÇA 

¹ Prof. Dr. Hasan Pulaşlı, Şirketler Hukuku Şerhi Cilt 2,Adalet Yayınevi, Ankara, 2011, sh.1347

² Prof. Dr. Oğuz Atalay, Anonim Şirketlerde Bilgi Alma Ve İnceleme Haklarının Mahkeme Aracılığıyla Kullanılması, https://hukuk.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2015/09/O%c4%9eUZ, s.60, Kaya, s. 289; Pulaşlı, s. 1505.

³. Prof. Dr. Oğuz Atalay, Anonim Şirketlerde Bilgi Alma Ve İnceleme Haklarının Mahkeme Aracılığıyla Kullanılması, https://hukuk.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2015/09/O%c4%9eUZ-ATALAY.pdf, s.55, Kaya,  Arslan

³. Prof. Dr. Oğuz Atalay, Anonim Şirketlerde Bilgi Alma Ve İnceleme Haklarının Mahkeme Aracılığıyla Kullanılması, https://hukuk.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2015/09/O%c4%9eUZ-ATALAY.pdf, s.55, Kaya,  Arslan,  Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Bilgi Alma Hakkı, s. 195; Öztek, s. 306-307; Pulaşlı, s. 1495; Tekinalp (Poroy/Çamoğlu), N. 1007

⁴ Prof. Dr. Hasan Pulaşlı, Şirketler Hukuku Şerhi Cilt 2,Adalet Yayınevi, Ankara, 2011, sh.1354, Weber, Basler Kommentar,

Art.697, N.12

⁵ Prof. Dr. Hasan Pulaşlı, Şirketler Hukuku Şerhi Cilt 2,Adalet Yayınevi, Ankara, 2011, sh.1359, BGE 109 II 47, Böckli, Aktienrecht, 2. Aufl s.644, N. 1312a.

⁶ ² Prof. Dr. Oğuz Atalay, Anonim Şirketlerde Bilgi Alma Ve İnceleme Haklarının Mahkeme Aracılığıyla Kullanılması, https://hukuk.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2015/09/O%c4%9eUZ, s.60,

⁷ Av. Arb. F.Tülay PARLAK, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt 94, Sayı 1, Yıl 2020, Limited Şirketlerde Bilgi Alınması, İncelenmesi ve Kısıtlanması, s:168

Share on facebook
Facebook
Share on twitter
Twitter
Share on linkedin
LinkedIn

Yayımlar

Bize Danışın

Covid-19

Contentieux et règlement des différends

AEB représente ses clients en médiation dans les litiges juridiques,…

Droit de l’immobilier

AEB propose des solutions stratégiques et à faible coût à…

Fusion-acquisition

Asci Etci Benglian fournit des services de conseil axés sur…

Propriété intellectuelle

Aşcı Etci Benglian fournit des services dans tous les domaines…

Droit du travail

Asci Etci Benglian préfère travailler en étroite collaboration avec ses…

Recouvrement de créance et restructuration

Aşcı Etci Benglian protège les intérêts de ses clients qui…

Droit des assurances

Aşcı Etci Benglian fournit des services de conseil et de…

Droit des sociétés et Gouvernance d’entreprise

Aşcı Etci Benglian fournit des services de conseil à de…

Protection des données personnelles

Aşcı Etci Benglian met en œuvre des programmes de conformité…

Droit des transports et de la logistique

Aşcı Etci Benglian fournit des solutions rapides et efficaces à…

Droit de la consommation

Aşcı Etci Benglian fournit des services de conseil juridique et…

Droit de la famille et des successions

Le cabinet AEB fournit des services de conseil à ses…